Jury Rapport

Juryleden

Frédérique Bergholz
directeur “If I Can’t Dance, I Don’t Want To Be Part Of Your Revolution”, Amsterdam

Dennis Hambeukers
kunstenaar, alumnus, Maastricht

Alien Oosting
kunstenaar, alumnus, Berlijn

Jury Rapport

De Gilbert De Bontridderprijs 2011 wordt uitgereikt aan Chaim van Luit en Joep Vossebeld.

Beste afgestudeerden,

Mijn naam is Dennis Hambeukers en ik wil jullie, mede namens de mede-Gilbert de BontRidder Prijs juryleden Alien Oosting en Frederique Bergholltz, danken voor jullie presentaties.

Wat wij vorige week hebben gezien, of beter, wat jullie vorige week hebben getoond, was indrukwekkend, terwijl non-spectaculair.

In die geest willen wij ons juryrapport laten voorafgaan door de woorden die de schilder Daan van Golden ooit uitsprak bij het in ontvangst nemen van een prijs en deze luidden: “Kunst is geen wedstrijd”.

Vorige week hebben wij gedrieeën door de tentoonstelling gelopen – een landschap medebepaald door:

• een kunstenaar die techniek atechnisch bekijkt, en daarin potentieel ontdekt waartoe alleen een empatisch oog in staat is;
• een kunstenaar die weet wat monumentaliteit is, maar ook de kunst verstaat van het ‘licht reizen’;
• een kunstenaar die de dingen wil laten vloeien en daar nu nog het halfduister voor kiest, maar die we graag nog eens tegenkomen in het volle licht;
• een kunstenaar die de onverzettelijkheid van de dingen waar we ons in het dagdagelijkse leven mee omringen naar zijn hand zet, en sterker, aan het dansen krijgt; een kunstenaar die, a la ‘God is a DJ’ stelt: ‘man is a space!’;
• een kunstenaar die snapt dat ontrafelen niet een kwestie is van het isoleren van onderdelen, maar daarentegen de kunst is van het erkennen, en vieren, van de complexiteit van verbindingen;
• een kunstenaar die weet dat de wezenlijke momenten in het leven zich in een oogwenk openbaren, maar in de traagheid van de streek, de geleidelijke absorptie van verf in doek, het secuur overwegen van kleurenstellingen, misschien, opnieuw beleefd kunnen worden.

We moesten een keuze maken en daar lagen de volgende overwegingen aan ten grondslag.

Gilbert de Bontridder was een kunstenaar en docent aan de Academie voor beeldende kunsten in Maastricht die groot belang hechtte aan de theoretische kant van het kunstenaarschap. Naast de kunstenaar als beeldenproducent was voor hem een kunstenaar ook een denker. Hij publiceerde en gaf lezingen over zijn theoretische overpeinzingen bij zijn beeldende werk. Bij de jurering voor deze prijs hebben wij dan ook, naast de essentieel beeldende kwaliteiten, de denkende en conceptuele kracht van de kandidaten beoordeeld.

Het concept ‘theorie’ is echter niet eenduidig. Iedere kunstenaar geeft zijn eigen invulling aan de conceptuele kant van het kunstenaarschap. Tijdens de rondgang kwam de jury dan ook verschillende invullingen van het begrip ‘theorie’ tegen. Zo waren er studenten die intuïtief werken en ‘concept’ benaderen als waarnemen, verwonderen en doen. Daarnaast waren er studenten die werken vanuit materie en beeld en voor wie ‘concept’ in de uiteenzetting met de formele aspecten van hun medium besloten ligt. De derde groep studenten die wij ontmoetten, gaan een dialoog aan met denkers, zijn zich bewust van, en verhouden zich tot, een theoretisch discours. Met name de samenwerking met de studenten van de faculteit Cultuurwetenschappen van de Universiteit Maastricht dit jaar heeft er volgens de jury voor gezorgd dat er veel aandacht is geweest voor theoretische reflectie en concept-analyse. Stond soms de theorie nog te veel naast het beeldende werk; de jury heeft vooral haar waardering laten blijken voor die kunstenaarspraktijken waarin theorie en tot een geheel gesmeed worden.

De winnaar van de Gilbert de Bontridder-prijs is er volgens de jury het best in geslaagd om de synergie van theorie en praktijk in te zetten om de kunst op een hoger niveau te brengen. De jury vindt dat in het werk van de laureaat de theorie het best als drijvende kracht werkt voor het beeldende werk. De laureaat geeft vooral blijk van de juiste attitude als het gaat om de inzet en waarde van theorie voor het werk. Een ander punt dat de jury is opgevallen is het aantal en de kwaliteit van de verschillende samenwerkingen. Zowel tussen studenten onderling, als van de studenten met kunstinstellingen buiten de academie. Er zijn een aantal projecten geweest die hun invloed hebben gehad op de ontwikkeling van het werk van de individuele studenten. De laureaat van dit jaar laat dan ook zien dat een goede theoretische basis ook een goede voedingsbodem is voor verschillende soorten van samenwerking en cross- mediale projecten.

Tijdens het juryberaad kwamen twee namen boven drijven van kandidaten die het best blijk gaven van de capaciteiten om theorie en praktijk met elkaar op een zinvolle manier te integreren. Mede omdat deze twee kandidaten al eerder tot een vruchtbare samenwerking zijn gekomen, heeft de jury besloten dat dit jaar dat twee studenten de Gilbert de Bontridder toekomt. Wij hebben gekozen voor: Chaim van Luit en Joep Vossebeld.

De installatie van Joep Vossebeld is geïnspireerd op de zogenaamde Zone: een onheilspellend, onbekend terrein uit de film Stalker van de filmmaker Andrej Tarkovski. In de ruimte van Vossebeld is een still van deze film aan de muur nog de enige overgebleven getuige van de oorspronkelijke installatie die hij hier maakte. Een week voor de opening van de expositie heeft hij deze echter weer afgebroken – omdat het voor hem naar eigen zeggen inmiddels bekend terrein was. Hij was op zoek naar het onbekende. Hij verzamelde een grote lading aan objecten en materialen en assembleerde ze in een halfdonkere ruimte. Hun onderlinge samenhang, soms verrassend vanzelfsprekend, dan weer dissonant, laat zich niet vatten in een eindig verhaal. In ‘de zone’ van Vossebeld wordt geen boodschap uitgedragen maar er wordt een eigen vloeiend ritme der dingen ontwikkeld waarbij een continuerende zoektocht naar het ongewisse voelbaar is en de moedige houding dit tegemoet te treden. De combinatie van zijn rigoureuze houding ten opzichte van zijn eigen onderzoek, en zijn bijzonder poëtische hantering van materialen, texturen en structuren, wekt bij ons grote nieuwsgierigheid. We zijn erg benieuwd naar zijn toekomstige werk.

Het werk van Chaim van Luit volgt een heel ander proces. In twee monumentale installaties en een video worden we geconfronteerd met zijn formele onderzoek naar oneindigheid. Zijn carrousel, opgebouwd uit zwarte latten, toont een pulserend spel van aan- en afwezigheid, van de binnen- en de buitenruimte, van licht en donker. In een tweede installatie staan witte latten tegen een muur die op de achterwand een gekleurd licht in de vorm van een driehoek reflecteren. Deze reflectie is ontstaan uit een consequent ritme van primaire en secundaire kleuren. Dit werk wil geen overrompelend spektakel zijn, maar is wel van een onvermijdbare aanwezigheid; het is precies, maar ook ontvankelijk voor omstandigheden. Het werk van Chaim valt op door de grote scherpte in zijn keuzes voor de vorm en context van zijn werk.

Het symposium over oneindigheid, waartoe deze kunstenaars samenwerkten met andere 4e-jaars studenten, maakte op ons grote indruk vanwege het samenvloeien van formeel sterke keuzes en het voeren van een regie die leidde tot een meerduidige, maar daardoor niet minder dwingende situatie. Deze samenwerking heeft ons ervan overtuigd dat Joep en Chaim een interessante manier zullen vinden om aan de prijs, die bestaat uit een publicatie, een goede invulling te geven.